Kamica moczanowa

Wzmożone wydalanie kwasu moczowego, przekraczające 700-800mg/dobę,
jest przyjętym czynnikiem tworzenia kamieni moczowych. Kamienie moczanowe zawierają domieszkę kryształów szczawianów i fosforanów wapnia. Powstawanie kamieni z kwasu moczowego jest zależne od pH moczu. Przy odczynie kwaśnym może dochodzić do wytrącania się czystych kamieni moczowych. Kryształy kwasu moczowego mogą stanowić jądro krystalizacji dla szczawianów lub fosforanów wapnia. Wśród przyczyn hiperurykurii wymienia się np: podagrę, nadmierne zagęszczanie moczu lub jego wysokie zakwaszenie, a także zaburzenia prowadzące do nadmiaru puryn.

Leczenie zabiegowe kamicy nerkowej

Leczenie kamicy moczowej powinno obejmować dolegliwości związane z atakiem kolki nerkowej. W celu zmniejszenia bólu podaje się opioidowe leki przeciwbólowe, niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz płyny. Kamień w tym czasie zostanie wydalony lub cofnie się do miedniczki . Większość kamieni moczowych o średnicy mniejszej od 7 mm jest wydalana samoistnie. W przeciwnym przypadku, w celu usunięcia złogu wprowadza się jedną z wielu technik zabiegowych . Stosuje się następujące zabiegi:
ESWL(extracorporeal shock wave lithotripsy) – litotrypsja falami uderzeniowymi generowanymi pozaustrojowo. Leczenie opiera się na przemieszczaniu przez ciało zogniskowanej fali wstrząsowej, która rozbija kamienie. Jej skuteczność ocenia się na 50-95%. ESWL może być stosowana tylko wtedy, gdy nie występuje zatrzymanie moczu.
URS (ureterorenoskopia) – złogi są usuwane lub rozbijane pod kontrolą wzrokową za pomocą ureterorenoskopu. Skuteczność leczenia ocenia się na 60-95% .PCNL (percutaneous nephrolithotony) – przezskórna nefrolitotrypsja, która pozwala usunąć złogi z układu kielichowo-miedniczkowego nerki lub górnego odcinka moczowodu przez przetokę nerkową. Wyleczalność jest rzędu 90%. Jest wskazana przy kamieniach większych niż 2 cm .

Choroby, które sprzyjają pojawieniu się kamicy nerkowej

Nadciśnienie tętnicze,

Hipokaliemia,

Choroba Denta,

Jest to dziedziczna choroba związaną z chromosomem X (mutacja kanału chlorkowego). Charakteryzuje się białkomoczem (drobnocząsteczkowym) oraz podwyższonym stężeniem wapnia w moczu (hiperkalciuria). Rozwija się kamica nerkowa oraz liczne zwapnienia w nerkach (nefrokalcynoza). Stopniowo rozwija się niewydolność nerek.

Nowotwory (piersi, płuca, nerki, głowy i szyi, chłoniaki, szpiczak),

powstają kamienie szczawianowo-wapniowe lub fosforanowo-wapniowe.

Pierwotna hiperoxaluria,

U pacjentów powstają kamienie szczawianowo-wapniowe oraz liczne zwapnienia w nerkach. Stopniowo rozwija się niewydolność nerek.

Operacje związane z usunięciem jelita grubego (pacjenci z ileostomią)

Jest to czynnik ryzyka rozwoju kamicy moczanowej.

Choroba Chrona, przewlekłe zapalenie trzustki, operacje na jelicie cienkim,

Najczęściej tworzą się kamienie szczawianowo-wapniowe.

Biegunki (przewlekłe),

U pacjentów z przewlekłymi biegunkami dochodzi do nadmiernej utraty zasad (dwuwęglanów) Mała objętość moczu oraz niskie pH jest czynnikiem rozwoju kamicy moczanowej.

Dna moczanowa,

U pacjentów chorujących na dnę moczanową dochodzi do podwyższenia poziomu kwasu moczowego we krwi, a następnie w moczu. Powstają mieszane kamienie moczanowo-szczawianowo-wapniowe.

Hemoglobinopatie,

W wyniku zwiększonego obrotu puryn, dochodzi do zwiększonego stężenia kwasu moczowego w moczu.
Wrodzona nerkowa hiperurykozemia,

Dochodzi do zwiększonego wydalania kwasu moczowego w moczu (hiperurykozuria).

Nerkowa kwasica cewkowa (RTA),

U pacjentów z nerkową kwasicą cewkową dochodzi do zwiększonego wydalania wapnia z moczem (hiperkalciurii) oraz zmniejszonego wydalania cytrynianu z moczem (hipocytrynianurii). Najczęściej powstają kamienie fosforanowo-wapniowe.
Cystynuria,

Do moczu przedostaje się wiele aminokwasów, ale w normie ulegają one prawie całkowitemu wchłanianiu zwrotnemu w nerkach. Przy wrodzonym defekcie genetycznym (cystynuria), może dochodzić do zmniejszonego wchłaniania niektórych z nich i – co z tym się wiąże – podwyższenia stężenia w moczu. Tak dzieje się w przypadku cystynurii. Przy jej dużym stężeniu, w moczu wytrąca się ona w formie kryształków, które dają początek przyszłym kamieniom.
Łagodny przerost gruczołu krokowego, zwężenie cewki moczowej,

Przewlekłe zaleganie moczu, szczególnie przy współistnieniu zakażenia układu moczowego, jest czynnikiem rozwoju kamicy pęcherza moczowego.

Długie unieruchomienie (zabiegi ortopedyczne, chorzy neurologiczni),

U pacjentów z długotrwałym unieruchomieniem dochodzi do zwiększonego wydalania wapnia z moczem (hiperkalciurii) oraz zmniejszonego wydalania cytrynianu z moczem (hipocytrynianurii). Najczęściej powstają kamienie szczawianowo-wapniowe.

Zmiany anatomiczne oraz wady wrodzone układu moczowego,

Nerka gąbczasta,

U pacjentów z nerką gąbczastą. Najczęściej powstają złogi fosforanowo-wapniowe.

Zalecenia dietetyczne

Zalecenia dietetyczne w celu obniżenia kwasu moczowego

pH moczu jest najważniejszym czynnikiem wpływającym na rozpuszczalność kwasu moczowego, dążymy do alkalizacji moczu do wartości pH 6. Uzyskać to można zwiększając spożycie warzyw i owoców, a ograniczając produkty będące źródłem puryn,

Ograniczenie białka pochodzenia zwierzęcego powinno skoncentrować się
na wyłączeniem z diety produktów o dużej zawartości puryn ( wyciągi z kości i mięsa, podroby, dziczyzna, baranina, sardynki, śledzie, szproty),

Praktyczne wskazówki

wykluczyć z diety płyny bogate w puryny takie jak: mocna herbata, kawa, kakao
spożywać napoje alkoholowe w ograniczonych ilościach
spożywać wody alkaliczne: Vichy, Zuber, oraz słabe napary herbaty, kompoty
Nie spożywać mniej płynów niż 3 litry/dobę, woda zwiększa wydalanie kwasu moczowego z moczem oraz zapobiega powstaniu kamicy moczanowej
Spożywać ostatni posiłek na 4-6 godziny przed snem, ponieważ godziny wieczorne sprzyjają zatrzymywaniu się kwasu moczowego w organizmie

Kamica moczanowa