Zalecenia dietetyczne uwzględnione w przepisach przeznaczonych dla osób dializowanych
Istnieje wiele zasad dietetycznych stosowanych w chorobach nerek. Dlatego wyliczone zapotrzebowanie na składniki odżywcze oraz płyny musi być dostosowane do indywidualnych potrzeb zależnych od różnych czynników. Podane liczby to jedynie przybliżone zalecenia.
Jakie powinno być zapotrzebowanie energetyczne?
Energia – Zalecenia dla dorosłych hemodializowanych sprowadzają się do przestrzegania zasad podaży ok. 35 kcal/kg/dobę u pacjentów poniżej 60 r. życia. i 30-35 kcal/kg/dobę u starszych pacjentów,
Energia – Zalecenia dla dorosłych dializowanych otrzewnowo sprowadzają się do przestrzegania zasad podaży ok. 25-30 kcal/kg/dobę.
Ile należy spożywać białka?
Spożycie białka jest uzależnione od stanu odżywienia oraz od metody dializoterapii i powinno być znacznie wyższe nie tylko w stosunku do fazy przeddializacyjnej choroby,
ale nawet w porównaniu do osób zdrowych.
Białko – Chorzy leczeni, hemodializowani i dializowani otrzewnowo wymagają zwiększonej podaży białka (odpowiednio: 1,2 i 1,4 g/kg m.c./d).
Białko Jest najważniejszym składnikiem pokarmowym i jest niezbędne do utrzymania życia. Nie może być zastąpione żadnym innym składnikiem. Białko stanowi zasadniczy element budowy wszystkich tkanek, a odpowiedni jego dowóz decyduje o stanie zdrowia. Stosowanie diety niskobiałkowej przez dłuższy czas hamuje wzrost, powoduje rozpad i zużycie własnych tkanek ustroju bez możliwości ich odnowy, co skutkuje ubytkiem masy ciała. Zastosowanie natomiast zbyt dużej ilości białka w diecie może być przyczyną gromadzenia się w nadmiarze produktów ich rozpadu (np. kwasu moczowego), wzrostu stężenia mocznika, potasu, fosforu we krwi i zakwaszenia ustroju.
Ile należy spożywać sodu, fosforu, potasu?
Sód – Zaleca się również ograniczenie podaży sodu (2000-2300 mg/d).
Fosfor – Dzienna zawartość fosforu u osób dializowanych w diecie powinna wynosić około (Hemodializa 800 – 1000 mg/dobę),(Dializa otrzewnowa 1000 – 1200 mg/dobę)
Potas – zawartość tego makroelementu w całodziennych racjach pokarmowych pacjentów dializowanych powinna wynosić (Hemodializa 2000–2500 mg), (Dializa otrzewnowa 2500-3000 mg/d)
W większości przypadków u pacjentów dializowanych otrzewnowo nie ma potrzeby ograniczenia spożycia potasu w diecie. Jednak należy pamiętać, że nie zawsze tak jest, dlatego zalecenia potasowe powinny być weryfikowane w zależności od poziomu potasu we krwi.
Jeżeli występuje kwasica metaboliczna, hiperkatabolizm czy też stosowane są inhibitory konwertazy angiotensyny i stężenie potasu przekracza 6 mmol/l, wówczas zaleca się ograniczenie spożycia tego pierwiastka
do 1950–2730 mg/d. lub 40 mg/kg mc./d. Ilość ta powinna być ustalana indywidualnie po przeprowadzonych badaniach laboratoryjnych.
Podsumowując:
Różnice w zaleceniach dietetycznych dla pacjentów leczonych hemodializą i dializą otrzewnową są niewielkie. U pacjentów dializowanych otrzewnowo można:
– zwiększyć ilość spożywanego białka do ok. 1,5 g/kg masy ciała/dobę;
– mniej rygorystycznie przestrzegać ograniczeń spożycia potasu a spożycie fosforu uzależnić od aktualnych stężeń fosforu we krwi i stężeń PTH;
– ograniczyć podaż energii z węglowodanów (głównie cukrów prostych) z powodu stałego wchłaniania glukozy z płynu dializacyjnego. Wchłanianie glukozy z dializatu może sięgać 20-50% ilości podanej do otrzewnej, co przekłada się na dodatkowe 10-15 kcal/kg/dobę!
Witaminy – indywidualne uzupełnienie witamin rozpuszczalnych w wodzie (witamina C oraz kompleks witamin B).
Witaminy A, E oraz K są przeciwwskazane.
Płyny – zalecenia indywidualne. Podaż płynów jest zależna od ilości wydalonego moczu
Źródło: Małgorzewicz M., Ciechanowski K., Kozłowska L., Krzanowska K., Krzanowski M.,, Kaczkan M., Borek P., Jankowska M., Rutkowski B., Dębska-Ślizień A., 2019, Zasady żywienia w przewlekłej chorobie nerek – stanowisko Grupy Roboczej Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego., Forum Nefrologiczne,