Kwasica metaboliczna u chorych z przewlekłą chorobą nerek
Kwasica metaboliczna (kwasica nieoddechowa) u chorych z PChN to zaburzenie równowagi kwasowo-zasadowej przebiegające ze zmniejszeniem stężenia wodorowęglanów w osoczu lub krwi żylnej poniżej 22 mmol/l. Ta wartość progowa służąca do rozpoznania kwasicy metabolicznej w PChN została ustalona na podstawie wyników badań obserwacyjnych, wskazujących, że chorzy z PChN ze stężeniem wodorowęglanów w osoczu lub krwi żylnej poniżej 21–23 mmol/l.
Kwasica metaboliczna występuje u około 20% chorych z PChN, zwykle w sytuacji gdy przesączanie kłębuszkowe obniża się poniżej wartości 20–30 ml/min/1,73 m2 . W jej następstwie dochodzi do upośledzenia czynności wielu układów i narządów.
W leczeniu farmakologicznym kwasicy metabolicznej u chorych z PChN stosuje się obecnie głównie wodorowęglan sodu.
Nowym lekiem wykorzystywanym w tym wskazaniu jest zaś veverimer. Lek ten, przyjmowany doustnie, wiąże jony wodorowe w obrębie jelit, a następnie jest wydalany z ustroju z kałem. W badaniach klinicznych wykazano, że veverimer istotnie zwiększa stężenie jonów wodorowęglanowych w surowicy u chorych z PChN i współistniejącą kwasicą metaboliczną
Zalecenia dotyczące diagnostyki i leczenia kwasicy metabolicznej u chorych z PChN
sformułowane przez ekspertów Grupy Roboczej Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego ds. Zaburzeń Metabolicznych i Hormonalnych w Chorobach Nerek
U wszystkich chorych z PChN należy przeprowadzić diagnostykę w kierunku kwasicy metabolicznej,
oznaczając stężenie wodorowęglanów w osoczu lub we krwi żylnej (opinia ekspertów)
U chorych z PChN w stadium 4. lub 5. oznaczenie stężenia wodorowęglanów w osoczu, lub we
krwi żylnej należy przeprowadzać co najmniej raz na rok (opinia ekspertów)
Kwasicę metaboliczną u chorych z PChN należy rozpoznać, gdy stężenie wodorowęglanów
w osoczu lub we krwi żylnej wynosi poniżej 22 mmol/l (zalecenie na podstawie wyników
badań obserwacyjnych)
U chorych z kwasicą metaboliczną i PChN zaleca się stosowanie doustne wodorowęglanu
sodu (zalecenie na podstawie wyników badań interwencyjnych)
Celem leczenia kwasicy metabolicznej u chorych z PChN jest uzyskanie stężenia wodorowęglanów
w osoczu, lub we krwi równego, lub większego niż 22 mmol/l (zalecenie na podstawie wyników)
Czy zastosowanie diety zawierającej dużą ilość warzyw i owoców może być alternatywą dla farmakoterapii alkalizującej u chorych z PChN i kwasicą metaboliczną?
Stosowanie tzw. diety alkalizującej tj. diety bogatej w warzywa i owoce, u chorych z PChN w przebiegu nefropatii nadciśnieniowej może prowadzić do hiperkaliemii. Należy podkreślić, że nie przeprowadzono do tej pory badań nad bezpieczeństwem stosowania diety ze zwiększoną zawartością warzyw i owoców w warunkach codziennej praktyki klinicznej (nie w warunkach badania klinicznego).
Dlatego w celu wyrównania kwasicy metabolicznej można rozważyć stosowanie diety ze zwiększoną zawartością warzyw i owoców w praktyce klinicznej u chorych na PChN tylko w stadiach 1 i 2,u których stężenie jonów wodorowęglanowych we krwi jest mniejsze niż 22 mmol/l.
Czy słyszałeś o sodzie oczyszczonej…
Jednym z mitów krążących po Internecie jest to, że picie sody oczyszczonej zmieszanej z wodą zapobiega kwasicy u chorych PChN . To nie jest prawda !. Często przekazywane z ust do ust informacje nie mają odniesienia do rzetelnych naukowych faktów. Mogą wprowadzać ludzi w błędy, które narażają ich organizmy na zaburzenia. Nierzadko powodują też daleko idące zdrowotne powikłania.
Poważne powikłania przedawkowania sody mają swój szczególnie niebezpieczny przebieg u osób starszych, pacjentów dotkniętych odwodnieniem organizmu, które charakteryzuje się trudnością w wyrównaniu strat wody oraz zaburzeniami w obszarze regulacji ciśnienia tętniczego, oraz cierpiących na chorobę płuc bądź nerek
Dlaczego potrzebuję tabletek? Dlaczego po prostu nie użyć sody oczyszczonej?
Po pierwsze, soda oczyszczona to wodorowęglan sodu. Tak. Ta sama rzecz. ALE ilość sodu w zwykłej „dawce” sody oczyszczonej w porównaniu z tabletką wodorowęglanową jest drastycznie wysoka.
Czy tabletki wodorowęglanu sodu mają skutki uboczne?
W leczeniu farmakologicznym kwasicy metabolicznej u chorych z PChN stosuje się wodorowęglan sodu. Wodorowęglan sodu należy podawać 2 lub 3 razy dziennie. Uważa się, że początkowa dawka dobowa wodorowęglanu sodu powinna wynosić 1–2 g.
Najczęstszą dolegliwością związaną z tabletkami z wodorowęglanem sodu są wzdęcia lub odbijanie. Aby zapobiec temu powikłaniu, zaleca się przyjmowanie wodorowęglanu sodu pomiędzy posiłkami, przy czym preferowane są preparaty powlekane, tzn. dojelitowe
Marcin Adamczak i wsp: Metabolic acidosis in patients with chronic kidney disease. Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych, Ś.U.M.2020.
Proszek do pieczenia bez fosforu
Czym zastąpić proszek do pieczenia ?
Gdzie wykorzystać sodę oczyszczoną?
Produkty komercyjne (proszek do pieczenia) zawierają bardzo dużą ilość fosforu. Przedstawiony przepis jest szybką pozbawioną fosforu wersją domowego proszku do pieczenia. Zawiera tylko dwa składniki, dostępne w każdym sklepie spożywczym
Co to jest Kamień winny?
inne nazwy: winian potasu, winnik, kwaśna sól, tartarus, wodorowinian potasu,Cream of tartar
naturalny środek spulchniający, pochodzenia roślinnego
powstaje w procesie fermentacji przy produkcji wina
w połączeniu z sodą oczyszczoną może być stosowany jako zamiennik proszku do pieczenia
niezastąpiony do usztywniania piany z białek, kremów, wypieku bez oraz sufletów
hamuje krystalizację cukru
na liście dodatków do żywności widnieje pod symbolem E336
Powstaje przy fermentacji albo podczas leżakowania wina osadzając się w kadziach i beczkach. Może więc występować zarówno w młodych, jak i starych rocznikach i jest oznaką, że wino jest „żywe”. Przybiera postać małych kryształów, wyglądających jak kryształy cukru albo okruchy szkła, które nie wpływają w żaden sposób na smak wina. Kamień winny powstaje jako produkt uboczny w procesie fermentacji winogron. Może przybierać, postać białego proszku
Kamień winny – do czego używany jest w kuchni?
Winian potasu dzięki swoim spulchniającym właściwościom znajduje zastosowanie w cukiernictwie, pełniąc składnik proszku do pieczenia. Sprawdza się również przy stabilizacji i ubijaniu piany z białek, a wraz z sodą oczyszczoną pełni rolę regulatora kwaśności. Co istotne, kamień winny nie wpływa w żaden sposób na smak potraw.
Do leczenia infekcji
Kwaśny winian potasu pomoże również osobom borykającym się z nawracającymi infekcjami układu moczowego. Dzięki temu, że stabilizuje poziom pH w moczu, łagodzi objawy tej dolegliwości i zapobiega jej nawrotom. Aby się o tym przekonać, należy do szklanki ciepłej wody dodać łyżeczkę kamienia winnego i kilka kropel cytryny, a potem wypić raz albo dwa razy dziennie.
Zmieszaj winian potasu w proporcji 2 łyżeczki winianu na 1 łyżeczkę sody oczyszczonej, winian pełni w takiej mieszance funkcję regulatora kwasowości. Otrzymasz w ten sposób 3 łyżeczki proszku, które wystarczą do spulchnienia ciasta przygotowanego z 3 szklanek mąki. Przesyp do szczelnego naczynia i przechowuj do miesiąca w chłodnym miejscu
Pieczone jabłka nadziewane różnymi dodatkami to dobry sposób na umilenie sobie popołudnia
Składniki:4 porcje
4 jabłka (polecam Granny Smith lub Golden Delicious)
1 łyżka soku z cytryny
4 suszone daktyle, drobno posiekane(namaczamy w gorącej wodzie, odsączamy i siekamy)
1 łyżeczka esencji waniliowej
2 łyżki brązowego cukru
12 migdałów, drobno posiekanych(namaczamy w gorącej wodzie, odsączamy i siekamy)
½ łyżeczki mieszanej przyprawy lub cynamon
8 łyżek budyniu o niskiej zawartości tłuszczu (2 łyżki na porcję)
Przygotowanie:
Rozgrzewamy piekarnik do 180 stopni Celsjusza.
Wyjmujemy z jabłek gniazda nasienne,i przekładamy na formę do pieczenia.
Dodajemy soki z cytryny do środka każdego jabłka.
Łączymy daktyle, esencję waniliową, brązowy cukier, migdały i przyprawy.
Przykrywamy naczynie folią i pieczemy przez 15 minut. Usuwamy folię i pieczemy przez kolejne 15 minut lub do momentu
Podawaj każde jabłko z 2 łyżkami budyniu.
Jak długo piec jabłka w ? Wszystko zależy od wybranego rodzaju jabłek oraz od ich wielkości. Małe jabłka piecz przez 15-25 minut, a te większe nawet przez 30-40 minut. Kontroluj na bieżąco stopień ich wypieczenia i nie pozwól, by się przypaliły. Jabłka piecze się najczęściej w temperaturze 170-200°C.
115 g kurczaka, wołowiny lub ryby (ugotowane lub usmażone)
1 czerwona papryka, w plasterkach
1 łyżka majonezu
Przygotowanie:
Placki tortilla kładziemy na suchą patelnię i podgrzewamy ok 1 min z każdej strony, aż zaczną się pojawiać bąble. Placki smarujemy dokładnie kremowym serkiem i układamy warzywa i mięso i majonez. Placki zwijamy z prawej, lewej, potem z góry i dołu i kroimy na pół.
Lekko pikantne curry w indyjskim stylu wypełnione smażonymi warzywami i komosą ryżową. Idealny dla wegetarian – i nie tylko!
Składniki na 6 porcji
2 łyżki oleju rzepakowego
2 cebulki pokrojone w kostkę
¼ szklanki bakłażana, obranego i pokrojonego w kostkę
¼ szklanki cukinii pokrojonej w kostkę
¼ szklanki kalafiora
½ szklanki mieszanej czerwonej i zielonej papryki, pokrojonej w kostkę
1 szklanka komosy ryżowej, ugotowanej
2 łyżki świeżego soku z limonki lub cytryny)
2 łyżki świeżej kolendry, posiekanej
4–6 mini indyjskiego chleba naan
Mieszanka przypraw:
2 łyżeczki curry w proszku
szczypta łyżeczki kurkumy
½ łyżeczki mielonego kminku
½ łyżeczki płatków czerwonej papryki chili, zmielonych
¼ łyżeczki zmielonego cynamonu
¼ łyżeczki mielonych goździków
¼ łyżeczki mielonego imbiru
Opcjonalnie: 2 łyżki kwaśnej śmietany i limonki
Przygotowanie:
Ugotować komosę.
Przygotować suchą mieszankę przypraw. (podgrzewamy na suchej patelni do uzyskania aromatu)
Na dużej patelni rozgrzać olej, a następnie dodajemy szalotki, bakłażana, cukinii, kalafiora i mieszanej papryki i smażymy przez 2–4 minuty. Warzywa powinny być lekko półprzezroczyste i nadal chrupiące. Dodajemy mieszankę przypraw i mieszamy.
Dodajemy gotowaną komosę ryżową, sok z limonki, kolendrę i ser.
Dynia należy do roślin jednorocznych z rodziny dyniowatych. Angielska nazwa dyni (pumpkin) pochodzi z greckiego słowa ,,pepon” co znaczy duży melon. Naukowo mówiąc, dynie są owocami (zawierają nasiona). Jednak jeśli chodzi o gotowanie, często są one nazywane warzywami.
Składniki odżywcze w dyniach
Dynia jest pokarmem o wyższej zawartości potasu i spożycie jej może być ograniczone w przypadku diety z niską zawartością potasu i osób poddawanych hemodializie. Jednak z umiarem dynia może być korzystna dla ogólnego stanu zdrowia.
Wartości odżywcze dyni (w 100 g – surowej/ugotowanej)
Wartość energetyczna – 26/20 kcal Białko ogółem – 1.00/0.72 g Tłuszcz – 0.10/0.07 g Węglowodany – 6.50/4.90 g (w tym cukry proste 2.76/2.08) Błonnik – 0.5/1.1 g
Dynia jest bogata w beta-karoten – to pomarańczowy, czerwony i żółty barwnik roślinny (to dzięki niemu dynia ma tak intensywny kolor) i jednocześnie substancja o właściwościach leczniczych. Beta-karoten – podobnie jak wszystkie karotenoidy – jest przeciwutleniaczem, co oznacza, że hamuje szkodliwe procesy oksydacyjne, Zawartość potasu w produktach z dyni może się różnić. 1 szklanka dyni w puszkach = 505 mg 1 szklanka mieszanego ciasta z dyni = 540 mg 1/2 szklanki prażonych nasion dyni = 294 mg
Przepisy dyniowe
Patrząc na przepisy zawierające dynie, należy zwrócić uwagę na ilość dyni w przygotowywanej potrawie. Zazwyczaj musi zawierać mniej niż 140 mg na porcję, aby można było uznać taki przepis przyjazny w chorobach nerek z niską zawartością potasu. Oprócz dyni trzeba też brać pod uwagę inne składniki zawierające potas. Istnieje kilka metod zmniejszania ilości potasu w dyni, a także ziemniaków i dyni zimowej. Jednym z takich sposobów jest podwójne gotowanie bez dodatku soli. Polega to na gotowaniu małych kawałków dyni przez 10 minut. Odlaniu wody, a następnie dodaniu świeżej wody i gotowaniu do miękkości. Chociaż potas nie jest całkowicie usuwany, jest on na tyle obniżony, że bezpiecznie zawiera niewielką porcję i utrzymuje dietę przyjazną dla nerek. Może to zmniejszyć potas o 1/3 do 1/2 pierwotnej ilości.
CHILI Z DYNI
10 Porcji-porcja to 1 szklanka -250g
Składniki;
• 900g mielonej piersi z indyka, niegotowane • 2 łyżki oliwy z oliwek • 1/2 szklanki cebuli • 1/2 szklanki selera • 1/2 szklanki marchewki • 3 ząbki czosnku • 1 łyżka chili w proszku • 2 liście laurowe • 2 łyżeczki kminku • 1 łyżeczka oregano • 1 szklanka czerwonej fasoli • 425g puree z dyni w puszkach (może być świeża gotowana) • 1/2 szklanki posiekanych zielonych chilli • 3 szklanki bulionu z kurczaka o niskiej zawartości sodu
1. Posiekaj cebulę i seler; cienko pokrój marchewki i posiekaj ząbki czosnku. 2. W dużym garnku podgrzej 1 łyżkę oliwy z oliwek na średnim ogniu i podsmaż cebulę, seler, marchewkę i czosnek do miękkości. Wyjmij z garnka i odłóż na bok. 3. Dodaj indyka i pozostałe 1 łyżkę oliwy z oliwek do garnka i przesmaż 4. Dodaj smażone warzywa i pozostałe składniki do garnka i zamieszaj. 5. Gotuj na małym ogniu przez 1 godzinę. Mieszaj od czasu do czasu, aby zapobiec przyklejaniu się składników do garnka. 6. Usuń liście laurowe przed podaniem. 7. W razie potrzeby dodaj płatki czerwonej papryki chili
Pomocne wskazówki
• W tym przepisie dynia zastępuje pomidory i sos pomidorowy. Postępuj zgodnie z zalecaną wielkością porcji, aby utrzymać potas w dopuszczalnym zakresie dla diety o niskiej zawartości potasu. • Fasola zawiera dużo potasu i fosforu. Ogranicz przepis do 1/2 szklanki. Opcjonalnie możesz pominąć ziarna, aby dodatkowo zmniejszyć potas i fosfor. • Podawaj chili z ryżem. W razie potrzeby posyp szczypiorkiem lub kolendrą i łyżką kwaśnej śmietany lub greckiego jogurtu. • Jeśli stosujesz dietę niskobiałkową, przygotuj przepis z 0,5kg mielonego indyka
1. Rozgrzej piekarnik do 180 stopni. 2. Nasmaruj bochenek lub miskę muffinową. 3. W średniej misce wymieszaj mus jabłkowy, brązowy cukier, olej i jajka. 4. W osobnej, średniej misce wymieszaj pozostałe składniki. 5. Dodaj mieszankę musu jabłkowego do mieszanki mąki i mieszaj, aż się połączy 6. Włóż ciasto do bochenka lub miski muffinowej. 7. W przypadku pieczenia bochenka piec około 50–60 minut. 8. W przypadku pieczenia babeczek piec około 20 minut.
Przystosuj swoje ulubione przepisy , aby były przyjazne dla nerek
Wiele przepisów kulinarnych może być bezpiecznie wykorzystanych. Analizując przepis, bierzemy pod uwagę zalecenia dobowe dotyczące zawartości fosforu, potasu, sodu i białka i z pomocą kilku modyfikacji dostosowujemy do wymaganych wartości.
Oto kilka sugestii, aby Twoje ulubione przepisy były bardziej przyjazne dla nerek:
• Zmniejsz spożycie ziemniaków- aby zmniejszyć spożycie potasu w diecie. Do głównych posiłków używaj ryżu, makaronu, makaronu, kuskusu lub pieczywa zamiast ziemniaków. Zmniejszy to ogólną zawartość potasu w naczyniu.
•, Aby obniżyć zawartość potasu-warzywa można gotować przed dodaniem do potraw (np. Marchew, brokuły lub kalafior).
• W przypadku potraw zawierających warzywa o wysokiej zawartości potasu, np. Grzyby, zastąp warzywami o niższej zawartości potasu, np. zieloną fasolą
• Zmniejszyć spożycie soli w diecie , unikaj stosowania zwykłego sosu sojowego, używaj ziół i przypraw (np. Gałki muszkatołowej, cynamonu) zamiast soli, aby dodać smaku. Spróbuj użyć octu, imbiru lub trochę oleju sezamowego jako alternatywnych aromatów, aby posiłek był bardziej przyjazny dla nerek.
• Zmniejsz zawartość fosforanów w recepturze, używając białej mąki lub pół białej i pół pełnoziarnistej
• Unikaj przygotowanych sosów pomidorowych. Zamiast tego spróbuj niewielkiej ilości świeżych pomidorów lub przygotuj danie z makaronu, użyj oliwy z oliwek i czosnku zamiast sosu na bazie pomidorów. Zmniejszy to zawartość potasu i sprawi, że Twoje danie z makaronem stanie się bardziej przyjazne dla nerek.
• Zrób danie z ryb bardziej przyjazne dla nerek przez zastąpienie w przepisie skorupiaków lub wędzonych ryb białymi rybami, takimi jak dorsz. Zmniejszy to zawartość soli i fosforanów
• Używaj białek jaj, ponieważ zawierają mniej fosforu niż żółtka
Prawda o jedzeniu jajek każdego dnia w chorobach nerek– Jeśli masz przewlekłą chorobę nerek, która zwiększa ryzyko chorób serca…
Przez lata jaja były bardzo kontrowersyjnym jedzeniem. Media wygenerowały wiele mieszanych komunikatów na podstawie różnych badań, co powoduje, że wszyscy pytają, czy jaja są zdrowe, czy nie. Centrum polemiki jest wysoka zawartość cholesterolu w żółtku.
Ponad trzydzieści lat temu badania wykazały, że wysoki poziom cholesterolu we krwi był zły i doprowadził do nagromadzenia płytki w naczyniach krwionośnych, co może doprowadzić do zawału serca lub udaru mózgu. Wówczas uważano, że cholesterol w żywności zwiększa poziom cholesterolu we krwi. Jajka były znane jako jedno z najwyższych źródeł cholesterolu w diecie (186 mg cholesterolu w 1 dużym jajku), dlatego zalecono ograniczenie liczby spożywanych jaj.
Obecne badania pokazują, że dieta o wysokiej zawartości tłuszczów nasyconych (tłuszcz w produktach mięsnych i potrawach smażonych w niezdrowych tłuszczach) podniesie poziom cholesterolu we krwi bardziej niż produkty zawierające naturalny cholesterol.
Tłuszcz w jajach,
jest przede wszystkim nienasycony, więc nawet jeśli zawiera cholesterol w diecie, rodzaj tłuszczu zwiększającego poziom cholesterolu we krwi jest niski. Tłuszcz w tłustym cheeseburgerze, smażonym kurczaku ze skórą lub kanapce z boczkiem i serem częściej powoduje choroby serca niż jaja.
Jajko – źródło pełnowartościowego białka
Pacjentów z przewlekłą chorobą nerek często instruuje się, aby stosowali dietę specyficzną dla nerek, w zależności od ciężkości i stadium choroby nerek. Przepisana dieta może ograniczać niektóre składniki odżywcze, takie jak fosfor i potas, lub zachęcać do spożywania innych, takich jak białka o wysokiej wartości biologiczne. Zaleca się, aby 50% spożywanych białek w diecie stanowiły białka zwierzęce zawierające wszystkie niezbędne aminokwasy zawarte w mleku i przetworach mlecznych, mięsie, rybach, drobiu, rybach, białku jaja.
12 proc. – przeciętnie tyle dziennego zapotrzebowania organizmu człowieka na białko zapewnia jedno jajko. Jedno przeciętne 50-gramowe jajko zawiera ponad 7 g białka, z czego więcej tego składnika znajduje się w żółtku niż w białku. Białko jajka jest pełnowartościowe, ponieważ zawiera zestaw aminokwasów niezbędnych do funkcjonowania ludzkiego organizmu, który nie jest w stanie ich samodzielnie produkować.
Całe jaja zawierają wapń, potas i fosfor, składniki odżywcze, które często są ograniczone w dietach nerek w oparciu o poziomy potasu, wapnia, fosforu i hormonu przytarczyc. Ponadto jaja mają naturalnie niską zawartość sodu, składnika odżywczego, który jest ograniczony w diecie nerkowej. W zależności od ograniczenia fosforu i obecności dyslipidemii można wykorzystać całe jajo lub białko jaja.
W porównaniu do białka, żółtko
zawiera rozpuszczalne w tłuszczach witaminy, żelazo i cynk, co przyczynia się do spełnienia wymagań dietetycznego spożycia referencyjnego i są bogatym źródłem niezbędnego aminokwasu leucyny, który odgrywa ważną rolę w syntezie białek mięśniowych. Żółtko zawiera również związki bioaktywne, w tym luteinę, zeaksantynę i witaminę D, które mogą przynosić korzyści zdrowotne pacjentom z PChN.
Na podstawie badań epidemiologicznych wykazano, że konsumpcja jaj nie była związana z ryzykiem rozwoju CHORÓB NEREK
Tak więc, na podstawie bieżących badań, spożywanie jajka dziennie jest w porządku dla większości ludzi. (ALE ale W polskiej kuchni jajka są nieodzownym elementem większości potraw które trzeba uwzględnić w spożyciu dziennym)
Przepis na kubeczki śniadaniowe z jajkiem
Pyszny sposób na rozpoczęcie każdego ranka i jako przekąska
Ugotowane 3 szklanki ryżu,
300 g sera cheddar lub inny,( rozdrobnione)
300 g zielonej papryki lub inne ulubione warzywo pokrojone w kostkę
ziele angielskie,
½ szklanki odtłuszczonego mleka
2 jajka, ubite
½ łyżeczki mielonego kminku
½ łyżeczki czarnego pieprzu
Olej do posmarowania blaszek (kubeczków)
Składniki odżywcze 1 porcji
Porcje 12 (1porcja = kubeczek)
kalorie 146 kcal
Sód 165 mg
Białko 9 g
Fosfor 152 mg
Potas 87 mg
1. W dużej misce połącz ryż, połowę sera, warzywo, ziele angielskie, mleko, jajka, kminek i pieprz.
2. Posmaruj kubeczki tłuszczem (Spryskaj nieprzywierającym sprayem do pieczenia).
3. Napełnij masę równomiernie do 12 kubeczków. Posyp wierzch każdej muffinki w kubeczku pozostałym serem
